Województwo łódzkie to region niezwykle ciekawy, o barwnej historii ukształtowanej przez wojny i zabory oraz napływ zróżnicowanych kulturowo mas ludności. Tu rozwijały się średniowieczne grody, tędy przebiegały ważne szlaki handlowe, tu powstały i rozwijały się liczne gałęzie polskiego przemysłu. Tu od wieków współistniały i przenikały się kultury i religie. Tutaj seniorzy znajdą zabytki architektury sakralnej i przemysłowej, urokliwe parki i średniowieczne zamczyska, nowoczesne centra naukowe i rozrywkowe, a także interesujące muzea oraz rezerwaty przyrody. Województwo łódzkie kryje w sobie wiele tajemnic, trzeba tu po prostu przyjechać i spróbować je odkryć.
1. Łódź
Industrialna zabudowa, włókiennictwo, ulica Piotrkowska, łódzka szkoła filmowa – to tylko kilka pierwszych skojarzeń z Łodzią. To miasto pełne kontrastów, łączy w sobie historię z nowoczesnością, rozrywkę z edukacją, przemysł z kulturą i nauką. Na jakie atrakcje może liczyć senior odwiedzający to miasto? Jednym z miejsc, których po prostu nie może zabraknąć w planie zwiedzania Łodzi, jest słynna ulica Piotrkowska. To jedna z najdłuższych w Europie ulic handlowych – ma aż 4,2km długości. Tu wśród pięknych oryginalnych kamienic znajdziemy liczne restauracje, puby i sklepy. Zakupy w lokalnych butikach, pyszny obiad lub kawa z widokiem na zabytkowe kamienice – to tylko kilka pomysłów na spędzenie czasu na głównym łódzkim deptaku. Popularna wśród turystów trasa spacerowa wiedzie ulicą Piotrkowską od Placu Niepodległości aż do Placu Wolności, skąd jest już tylko kilka kroków do słynnej Manufaktury. Manufaktura to znane nie tylko łodzianom nowoczesne centrum handlowe ulokowane na terenie dawnych zakładów Izraela Poznańskiego – jednego z trzech łódzkich „królów bawełny”. Z zewnątrz budynki zostały zrewitalizowane z zachowaniem pierwotnego charakteru – dominuje czerwona cegła, typowa dla fabrycznych zabudowań dawnej Łodzi. Wnętrza są natomiast zaaranżowane nowocześnie. Manufaktura to nie tylko sklepy, ale i centrum kultury (znajduje się tu Muzeum Historii Miasta Łodzi oraz Muzeum Fabryki), a także kino, kręgielnia, lokale gastronomiczne, hotel i najdłuższa w Europie fontanna. Łódzki kompleks został uhonorowany wieloma nagrodami. Wiele z łódzkich pereł architektury należało niegdyś do bogatych przedsiębiorców pochodzenia żydowskiego, m.in. Pałac Izraela Poznańskiego, nazywany też „łódzkim Luwrem”. Dziś mieści się tu Muzeum Miasta Łodzi. Będąc w Łodzi, warto odwiedzić największy w Polsce żydowski cmentarz, obejrzeć zabytkowe mauzolea potężnych żydowskich rodzin oraz przystanąć nad mogiłami ofiar z łódzkiego getta. Seniorom pasjonującym się historią polecamy Centralne Muzeum Włókiennictwa w Białej Fabryce oraz znajdujący się nieopodal Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej. Turyści pragnący połączyć zabawę z nauką powinni natomiast odwiedzić nowoczesne Centrum Nauki i Techniki mieszczące się w dawnej elektrociepłowni EC1. Można tu obejrzeć ciekawe zabytki techniki przemysłowej w interesującej oprawie multimedialnej. Miasto słynące ze szkoły filmowej i jej wspaniałych absolwentów posiada oczywiście swoje Muzeum Kinematografii, które przez lata zgromadziło wiele ciekawych pamiątek z kręconych tu filmów. W Łodzi po prostu nie sposób się nudzić!
2. Łowicz
Łowicz uniknął dużych zniszczeń podczas II wojny światowej, dzięki czemu turyści odwiedzający to miasto nad Bzurą dziś mogą cieszyć oczy licznymi zabytkami architektury. Jednym z chętnie zwiedzanych przez seniorów obiektów jest Bazylika pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Św. Mikołaja znajdująca się na Starym Rynku. W kryptach świątyni spoczywa 12 prymasów Polski, z tego powodu bywa ona nazywana „Wawelem Mazowsza”. Z 35-metrowej wieży rozciąga się przepiękna panorama Łowicza. Drogocenne eksponaty z kościelnego skarbca możemy podziwiać w mieszczącym się tu Muzeum Diecezjalnym. Będąc na Starym Rynku, warto zwrócić uwagę na budynek Ratusza oraz znajdującą się tuż obok Aleję Gwiozd Łowickich stworzoną ku czci wybitnych artystów ludowych (gwiozda to typ tradycyjnej łowickiej wycinanki). Seniorom powinien przypaść do gustu piękny budynek Poczty Polskiej wyglądający jak klasycystyczny dworek. W 1830 r. gościł w nim sam Fryderyk Chopin. Zniszczony podczas wojny obiekt odbudowano tuż po jej zakończeniu. Stary Rynek to także Muzeum w Łowiczu, mieszczące się w gmachu należącym niegdyś do misjonarzy. Znajdziemy tu wystawy poświęcone miastu i okolicom, a także ekspozycję dzieł sztuki barokowej. Seniorzy zwiedzający Łowicz chętnie oglądają również Basztę Klickiego oraz otaczający ją park, który jest wdzięcznym miejscem do spacerów. W Baszcie mieści się muzeum i lochy, można także skorzystać z tarasu widokowego. Niecodzienną i nieoczywistą kolekcję możemy obejrzeć w Muzeum Guzików; eksponatów jest tu ponad 4000, a niektóre z nich są wyjątkowo cenne – mamy tu guziki należące do Witkacego, Wisławy Szymborskiej oraz kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jak widać – Łowicz to znacznie więcej niż popularne przetwory owocowe!
3. Nieborów
Niepozorna wieś w województwie łódzkim kryje wiele zabytkowych budowli wchodzących w skład dawnego kompleksu pałacowego. Głównym budynkiem jest barokowy pałac należący przez wiele lat do słynnego rodu Radziwiłłów. Wokół pałacu zachowało się wiele obiektów takich jak kuźnia, browar, oranżeria, wozownia czy stajnia. Dla każdego seniora spacer po pałacowym parku pośród lipowych alejek i urokliwych stawów będzie wspaniałym relaksem. Na uwagę zasługują rosnące tu dwa ogromne platany posadzone około 1770 r. Pałac w Nieborowie po II wojnie światowej został oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. Na przestrzeni lat budynek gościł wielu znakomitych gości takich jak Stanisław August Poniatowski, cesarz Aleksander czy Jan Ursyn Niemcewicz. Budynek i ogród pałacowy posłużyły za scenografię do znanych i lubianych polskich filmów i seriali, m.in. „Akademia Pana Kleksa”, „Pan Samochodzik i niesamowity dwór”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Lalka”, „Chłopi”, „Złoto dezerterów” oraz bardziej współczesnych jak „Plebania” czy „Ojciec Mateusz”. Będąc w Nieborowie, warto zahaczyć o znajdującą się w pobliżu Arkadię – przepiękny park w stylu angielskim. Przez Arkadię przepływa rzeka Skierniawka, a wśród zieleni drzew i krzewów pięknie wkomponowano Akwedukt, stylizowaną na antyczną Świątynię Diany oraz Przybytek Arcykapłana. Seniorzy, którym marzą się romantyczne spacery we dwoje, na pewno nie będą zawiedzeni tym uroczym zakątkiem. W Nieborowie jest też nie lada gratka dla fanów motoryzacji – Stacja Nieborów, muzeum starych aut, motocykli i traktorów. Są tu też zabawki i sprzęty użytku domowego z dawnych czasów.
4. Skansen Ziemi Łowickiej
W parku etnograficznym w miejscowości Maurzyce możemy podziwiać architekturę z terenów dawnego Księstwa Łowickiego. Zabudowania pochodzą z XIX i XX w., usytuowane są na planach historycznych układów przestrzennych łowickiej wsi – owalnicy i ulicówki. W skansenie znajdują się budynki mieszkalne oraz gospodarcze, kuźnie, stodoły, kościół i kapliczki, są też przydrożne krzyże oraz wiatrak. Spacerując pośród pomalowanych na niebiesko chat, można odnieść wrażenie podróży w czasie. Do zwiedzania udostępnione są także wnętrza budynków z charakterystycznym umeblowaniem i wyposażeniem. We wnętrzach domostw również dominuje błękit. W izbach seniorzy mogą podziwiać wszystkie trzy rodzaje słynnych łowickich wycinanek – gwiozdy, kodry i tasiemki. Na polach między zagrodami stoją maszyny rolnicze, wozy oraz sprzęt strażacki. Zaostrzone zwiedzaniem apetyt i pragnienie można zaspokoić w tutejszej gospodzie. W sezonie odbywają się tu ciekawe warsztaty (pieczenie chleba, lepienie z gliny, tradycyjne wycinanki) oraz inscenizacje. Obcowanie ze sztuką ludową i przyrodą w jednym miejscu to doskonały pomysł na wypoczynek dla seniora.
5. Aleksandrów Łódzki
W odległości zaledwie 11 km od Łodzi leży Aleksandrów Łódzki – miasteczko uznawane za kolebkę przemysłu pończoszniczego, żartobliwie nazywane przez jego mieszkańców „Skarpetkowem”. Od zawsze współistniały tu trzy narody i trzy wyznania – polscy katolicy, niemieccy ewangeliści oraz wyznający judaizm Żydzi. Obok zabytków takich jak klasycystyczny Ratusz z maską Temidy na szczycie budynku czy rzymskokatolicki kościół pw. Świętych Archaniołów Rafała i Michała mamy tu także obecnie bezwyznaniowy (niegdyś ewangelicko-augsburski) kościół pw. Św. Stanisława Kostki oraz współczesny budynek jatek nawiązujący wyglądem do dawnych Jatek Miejskich rozebranych w 1988 r. Katolicki cmentarz w Aleksandrowie należał wcześniej do ewangelików (znajduje się tu grób pierwszego ewangelickiego pastora), w miasteczku jest też niewielki cmentarz żydowski, na którym chowano cadyków. Kultury i religie przenikają się tu do dnia dzisiejszego. Z nowszych zabytków na uwagę zasługują fabryka oraz willa Alberta Stillera z 1908 r. Uwagę turystów przykuwa także dawny dwór chasydzkich cadyków, w budynku którego obecnie mieści się internat dla młodzieży. Miejski park w stylu angielskim będzie doskonałym miejscem na krótki spacer. Natomiast seniorzy pragnący bliższego kontaktu z przyrodą powinni odwiedzić pobliski Rezerwat Przyrody Torfowisko Rąbień, w którym można zobaczyć rzadkie rośliny takie jak żurawina błotna czy rosiczka okrągłolistna, a także licznie występujące tu ptactwo wodno-błotne.
6. Rezerwat Przyrody Niebieskie Źródła w Tomaszowie Mazowieckim
W otulinie Sulejowskiego Parku Krajobrazowego na terenie Tomaszowa Mazowieckiego, nad rzeką Pilicą znajduje się niezwykłej urody rezerwat o tajemniczo brzmiącej nazwie Niebieskie Źródła. Część rezerwatu wchodzi w skład obszaru Natura 2000. Nazwa parku krajobrazowego pochodzi od złudzenia optycznego, które nadaje wodzie głęboki niebiesko-zielony kolor; woda pochłania promienie czerwone, uwydatniając odbijające się od białego wapiennego dna promienie niebieskie i zielone. Natężenie koloru zależne jest od zachmurzenia i pory dnia. Pulsujące źródła podbijają do góry drobny piasek, tworząc przy tym wspaniałe widowisko. W rezerwacie dominuje las olchowy, który stanowi siedlisko dla wielu ptaków; woda w wywierzyskach nie zamarza, więc wiele gatunków spędza tu zimę. Kaczka krzyżówka, która widnieje w logo parku, jest jednym z liczniej występujących tu ptaków. Seniorom spędzającym urlop w okolicy polecamy zatrzymać się przy każdym z pięciu przystanków na ścieżce dydaktycznej i zapoznać się z ciekawostkami dotyczącymi rezerwatu.
7. Tum
Tum to niewielka wieś nad brzegiem Bzury, nieopodal miejscowości Łęczyca. Jest kilka powodów, aby to miejsce odwiedzić. Jednym z nich jest bez wątpienia Kolegiata w Tumie, pierwotnie romańska świątynia zbudowana z granitu, piaskowca i polnych kamieni. Pierwsza przebudowa nadała jest charakteru gotyckiego, a kolejna – klasycystycznego. Średniowieczna legenda głosi, że wgłębienia widoczne na wieży kościoła to ślady pazurów diabła Boruty, który usiłować zapobiec wzniesieniu świątyni. Kościół (mimo diabelskich zakusów) przetrwał wieki, dopiero II wojna światowa doprowadziła do jego zniszczenia. Zachowały się tylko mury, jednak świątynię odbudowano. Seniorów może zainteresować fakt, iż w 1999 r. sprowadzono tu z Gniezna relikwie św. Wojciecha. Na cześć świętego zasadzono także dąb i postawiono pamiątkowy kamień, które można oglądać do dziś. Kolegiata znajduje się na trasie europejskiego Szlaku Romańskiego. Warty zobaczenia jest także drewniany kościółek Św. Mikołaja, od 1949 r. posiadający status zabytku. Jednak Tum to nie tylko kościoły – wieś słynie ze starożytnego plemiennego grodu Słowian. Badania archeologiczne trwały latami i przyniosły wiele ciekawych odkryć. Naukowcy dotarli do bramy grodziska, odkryli studnie, znaleźli naczynia i militaria, a także monety i biżuterię. Grodzisko zostało częściowo zrekonstruowane i udostępnione do zwiedzania całkiem niedawno, bo w kwietniu 2022 r. Należy spodziewać się wzrostu popularności tego obiektu oraz jego dalszego rozwoju. Grodzisko połączono specjalną kładką edukacyjną z istniejącym już wcześniej skansenem w Kwiatkówku, który również warto odwiedzić.
8. Nadwarciański Szlak Bursztynowy
Mówiąc o handlu bursztynem w dawnej Europie, nie możemy skupiać się wyłącznie na nadbałtyckich plażach. Bursztyn był transportowany przez setki kilometrów, od Bałtyku aż po Adriatyk, a słynny szlak przecinał praktycznie całe dzisiejsze województwo łódzkie. Trasa wiodła przez rzeki, w tym także przez Wartę. Nadwarciański Szlak Bursztynowy oficjalnie zaczął funkcjonować w 2006 r. Skamieniała żywica drzew była niegdyś bardzo pożądanym i cennym surowcem, do dziś zresztą wyroby z jantaru cieszą się dużą popularnością, szczególnie wśród seniorów. Obecnie turyści poruszający się szlakiem mogą zapoznać się z historią handlu bursztynem, zwiedzić znajdujące się na trasie liczne zabytki oraz cieszyć się nadwarciańską przyrodą. Piękne krajobrazy i łagodne ukształtowanie terenu skutecznie zachęcają seniorów do wycieczek zarówno pieszych, jak i rowerowych. Co roku w Wieluniu obchodzone jest Europejskie Święto Bursztynu – bardzo ciekawa impreza gromadząca tłumy turystów. Nic dziwnego, bo dzieje się dużo – inscenizacje, koncerty, warsztaty i konkursy, a wszystko z bursztynem w tle.
9. Wieluń
Wieluń, oprócz wspomnianego Święta Bursztynu, ma do zaoferowania turystom dużo więcej atrakcji. To bardzo stare miasto, jego początki datuje się na XIII w. Wieluń był jednym z miast królewskich Korony Królestwa Polskiego, tu podpisywano ważne traktaty, a na wieluńskim zamku gościli przedstawiciele królewskich rodów. Zamek niestety już nie istnieje, a na jego fundamentach powstała klasycystyczna siedziba starostwa powiatowego. Na szczęście w Wieluniu zachowało się wiele interesujących budowli, które możemy dziś zwiedzać. Przetrwały fragmenty murów obronnych, w tym gotycka Brama Krakowska, a także ruiny baszt Swawola i Prochownia, natomiast baszta o nazwie Męczarnia została odbudowana. Warto zobaczyć budynek Ratusza oraz odwiedzić Bazylikę Kolegiacką, która wielokrotnie niszczona ulegała licznym przebudowom. Seniorom ceniącym sakralną architekturę drewnianą polecamy znajdujące się w sąsiednich miejscowościach modrzewiowe kościółki zbudowane w charakterystycznym stylu nazywanym „wieluńskim”. W dawnym klasztorze Bernardynek mieści się główna siedziba Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Budynki godne uwagi, choć nieposiadające statusu zabytku, to dawna Cukrownia oraz młyn „Amerykanka”.
10. Arboretum w Rogowie
Arboretum w Rogowie to jeden z najpiękniejszych i najbardziej różnorodnych ogrodów dendrologicznych w Europie. Założony w 1925 r. zajmuje powierzchnię prawie 54 ha. Ogród podlega Wydziałowi Leśnemu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W Rogowie rosną drzewa i krzewy charakterystyczne dla naszego klimatu, a także rośliny egzotyczne, górskie (ta część nazywana jest Alpinarium) oraz bagienne i wodne. Rośliny tropikalne znajdują się w szklarniach, których niestety nie można zwiedzać. Miejsce popularne jest wśród seniorów zwłaszcza wiosną, gdy krzewy zaczynają kwitnąć, lecz równie pięknie jest tu jesienią, gdy możemy cieszyć oczy kolorowymi liśćmi. Arboretum jest przede wszystkim placówką doświadczalno-naukową, ale większość kolekcji udostępniona jest do zwiedzania, a w sezonie organizowane są tu wydarzenia kulturalne. Niezależnie od tego czy przyjedziemy tu podziwiać kwitnące hortensje i lilie himalajskie latem czy też na „spacer po czerwonym dywanie” (organizowana jesienią wycieczka pośród gubiących liście klonów) – na pewno będziemy zachwyceni pobytem w tym miejscu.